Nép khiêm tốn trong một ngóc vườn xinh xắn là một tấm bia ghi vỏn vẹn:
“Nơi đây chôn cất Thomas Jefferson, tác giả Tuyên Ngôn Độc Lập Hoa Kỳ, Luật Tự Do Tín Ngưỡng Virginia, và là người sáng lập đại học Virginia”
Chỉ vậy thôi, không Mr., không Sir, và không cả … “Tổng Thống”! Không cả “tổng thống”! Mặc dù ông là một trong số những tống thống vĩ đại nhất của một đế chế vĩ đại.

Cuộc đời của T. Jefferson là một cuộc đời đầy tranh cãi trong thời chiếm hữu nô lệ. Người da đen bấy giờ bị coi ngang hàng với trâu bò, súc vật. Pháp luật cấm mọi mối quan hệ giữa người da trắng và da màu ngoại trừ mối quan hệ nô lệ và chủ nô. Một vị tổng thống đáng kính ngưỡng, người đã soạn ra chính áng tuyên ngôn độc lập, thiên cổ hùng văn, của Hoa Kỳ, lại đem lòng yêu và có con riêng với nô lệ của mình ngay trong cao điểm của tệ phân biệt chủng tộc. Điều này không những phạm pháp mà còn là một điều đáng khinh bỉ, một sự sỉ nhục lớn với người Mĩ lúc bấy giờ. Là tổng thống, và là tổng tư lệnh tối cao của quân đội, ông có thể thủ tiêu nhân chứng để bảo vệ địa vị, danh vọng, và sự tôn trọng của người đời đối với những giá trị mà ông tạo ra. Nhưng chúng ta đều biết, ông không làm như thế.

Ông đã chọn chấp nhận đối mặt với sự miệt thị của người đương thời. Vượt lên mọi thù ghét, mong muốn trả thù, ông đáp lại họ bằng sự bao dung mà nước Mĩ sau đó phải biết ơn, và thế giới phải ngưỡng phục: “Chúng ta công nhận những sự thật này là chân lý, rằng mọi người được sinh ra bình đẳng, rằng đấng Tạo Hoá đã cho họ những quyền bất khả xâm phạm, trong số các quyền đó là quyền Sống, Tự Do, và Mưu Cầu Hạnh Phúc”, câu nói nổi tiếng được viết trong chính bản Tuyên Ngôn Độc Lập Hoa Kỳ, và là phôi thai cho việc xoá hẳn chế độ chiếm hữu nô lệ sau này, cứu nước Mĩ thoát khỏi tội ác nộ lệ hoá con người và đặt nền tảng cho những giá trị nhân bản xã hội quan trọng nhất về sau.

Và bây giờ, ông nằm yên nghỉ trong một góc vườn ở Virginia, bên cạnh cỏ cây và những ngôi mộ khác. Chưa bao giờ cái chết lại miêu tả cái sống cách chân thực đến vậy. Có vẻ như những giá trị nhân bản thật sự không cần đến mĩ ngôn biện bạch, tài năng không cần đến huân chương để chứng tỏ, và sự vĩ đại thật sự cũng tự nó toả sáng mà không cần đến đền đài.
Ông chỉ là một trong số rất nhiều danh nhân đã yên nghĩ cách bình lặng, sau những đóng góp chỉ vừa đủ lớn để đổi thay … cả nhân loại.

Tượng đài vững chãi nhất không được xây bằng đất đá, xi măng, nhưng bởi sự biết ơn của nhiều thế hệ con người.