Lão Hạc (Truyện ngắn by Alain Bảo Phán)

Đêm càng khuya, gió càng thổi mạnh. Tấm vải bạt dùng để che mái hiên sau nhà bị cong lên rồi tung bay phần phật. Lão Hạc đang nằm co ro trong chiếc mền rách nát, giật mình bật dậy, vừa kéo mép chăn vừa run rẩy than:

— Sao hôm nay trời lạnh quá…

Làm sao mà không lạnh được, khi nơi ở của lão chỉ là một mái hiên nhỏ nơi sân sau. Hai mặt trước được che tạm bằng vài tấm bạt nylon, chiếc giường nhỏ kê sát hai bức tường nhà chủ. Ngoài hiên, vài chiếc ghế con thấp dùng để đặt nồi cơm điện, ấm nước. Mỗi khi mùa đông đến, Lão Hạc chỉ biết thu mình vào góc kẹt, quấn chặt xấp mền vải sờn rách cho đỡ buốt.

Lão Hạc đã ở đây lâu rồi. Vợ chồng chủ nhà nhân hậu, thấy lão già yếu, neo đơn nên cho thuê dưới giá, coi như “vừa cho vừa biếu.” Cả khu xóm ai cũng biết lão — ông già lượm lon, đẩy chiếc xe cọc cạch đi mòn khắp phố rồi đem bán cho nhà máy tái chế.

“Chỉ còn vài bữa nữa là năm mới,” lão vừa đi vừa lẩm bẩm. Số tiền bán ve chai chưa tới mười đồng, vậy mà đã tiêu mất bốn cho một cái hamburger và phần khoai tây chiên nhỏ. “Gần lễ phải ăn sang tí chứ, chứ mì gói hoài khô khan quá chịu không nổi.”

Cầm mớ tiền còn lại, Lão Hạc bước nhanh vào tiệm Goodwill gần trạm xe buýt quen thuộc. Ngoài việc nhặt ve chai, lão còn có “nghề tay trái”: lục tìm giày cũ, đồ còn tốt trong các tiệm bán hàng “second hand” rồi đem ra chợ trời bán lại.

Mỗi cuối tuần, trước hiên nhà, lão lại bày vài đôi giày, vài chiếc áo thể thao và mấy món lặt vặt từ những buổi “garage sale”.

Hôm đó, lão may mắn bắt gặp một đôi giày Nike Air Jordan “used” còn gần như mới tinh. Cặp mắt nghề nghiệp khiến lão mừng rỡ:

— “Đôi giầy mới mang được một lần, chắc nhà giàu đem cho. Hên thật!”

Vét sạch sáu đồng còn lại và cả mười đồng dành dụm để ăn Tết, Lão Hạc hí hửng trả tiền rồi ôm đôi giày về nhà như ôm của quý. Nghĩ tới cảnh bán được đôi giày trên mạng, lão cười mím chi: “Đem lên Ebay chắc được trăm bạc.”

Dẫu vậy, công nghệ buôn bán trên mạng, lão nào có rành. Toàn trông cậy vào thằng Cu Sến — con trai chủ nhà — đăng bán giúp.

Vài hôm sau, Lão Hạc đang nằm vắt chân nghỉ thì Cu Sến hớt hải chạy vào, vừa la vừa cười:

— Ông ơi! Bán được đôi giày rồi! Hơn hai trăm đô lận, trúng mánh rồi ông ơi!

Lão Hạc bật dậy, mắt sáng rực:
— Thiệt hả con?

Cu Sến chìa ra xấp tờ 20 đô mới cứng:
— Tiền đây, ba con ứng trước. Khi nào Ebay chuyển về tài khoản thì ba con lấy lại.

Sau mỗi phi vụ như vậy, hai ông cháu lại chia nhau tiền kiếm được. Một già, một trẻ, hai thế hệ mà làm ăn hợp rơ lạ lùng. Nhờ lão, thằng nhỏ có thêm tiền mua video game, nâng cấp máy tính. Còn Lão Hạc, mỗi tối lại cười khẽ trong gió — giấc ngủ đến dễ dàng hơn, như thể cái lạnh ngoài hiên không còn cắt da như trước.

Những ngày cuối năm, trời lại trở lạnh. Mưa phùn lất phất, gió quẩn quanh trên mái hiên nhà.

Từ hôm bán được đôi giày, Lão Hạc phấn khởi lắm. Hôm nào đi lượm ve chai về, lão cũng ghé qua hiên nhà Cu Sến, ngồi xem thằng nhỏ cười nói, bấm chuột, gõ lách cách trên bàn phím. Lão chẳng hiểu mấy cái trò “Ebay”, “PayPal” là gì, chỉ biết trên màn hình ấy, những món đồ cũ kỹ nhờ Cu Sến mà hóa thành tiền thật.

Tháng 12 năm nay gió thổi mạnh, mưa rĩ rả buốt giá, Lão lấy số tiền từ đôi giày, cẩn thận chia làm hai: một nửa gửi lại cho Cu Sến, phần còn lại dành mua mấy gói mì, ít thịt hộp, và một cái áo khoác cũ trong Goodwill. Áo không đẹp, nhưng ấm.

Chiều ba mươi, Cu Sến chạy ra hiên, trên tay cầm hộp quà nhỏ:
— Ông ơi, con với ba má tặng ông nè!

Bên trong là đôi dép mang trong nhà, một hũ dưa món, và tờ thiệp có dòng chữ: “Chúc ông một năm mới bình an.”

Lão Hạc cười đến rưng rưng:
— Ừ… ông bình an rồi đó con à.

Đêm giao thừa, tiếng pháo hoa vọng từ trung tâm thành phố. Dưới mái hiên nhỏ, Lão Hạc đốt cây nến nhỏ xíu, đặt bên tấm ảnh mờ đã úa. Lão lẩm nhẩm:
— Bà nó ơi… năm nay tôi còn có người đem quà Tết tới. Ở đây lạnh lắm, nhưng lòng tôi ấm lắm, nghe bà.

Gió ngoài hiên vẫn thổi hun hút, nhưng đâu đó phảng phất mùi dưa món, mùi bánh mì nướng. Lão kéo chăn, nhắm mắt. Giấc ngủ đến yên lành, nhẹ như tiếng gió luồn qua tấm bạt, như hơi ấm từ đôi tay con người chạm vào lòng nhau giữa mùa đông xứ lạ.

Buổi chiều, lão đẩy chiếc xe ve chai đi vòng quanh khu phố, dừng lại bên gầm cầu và mấy góc công viên, nơi những người vô gia cư đang quấn chăn ngủ. Lão đặt từng phần thức ăn xuống, khẽ lay họ dậy, nói nhỏ:
— Trời lạnh lắm, ăn chút gì cho ấm bụng nghen mấy chú.

Mấy anh chị vô gia cư “homeless” định xua tay lắc đầu, lão cười hiền:
— Nhận đi, tôi cũng nghèo như quí vị mà. Nghèo thì đỡ nghèo nhau.

Tối đó, lão về muộn. Cơn gió lạnh xuyên qua lớp bạt rách. Lão ho sặc sụa, người run lẩy bẩy. Từng cơn ho kéo dài, dồn dập, nhưng lão vẫn gắng đốt ngọn nến cũ, uống chút nước ấm.

Đêm dần sâu. Ngoài sân, tiếng gió hú lên từng hồi. Không ai biết rằng, trong mái hiên nhỏ ấy, Lão Hạc đã thiếp đi mãi mãi – khuôn mặt hiền lành vẫn còn vương nụ cười như vừa mơ thấy một điều tốt lành.

Sáng hôm sau, Cu Sến sang gọi, thấy ông nằm im. Thằng nhỏ òa khóc, nắm bàn tay đã nguội lạnh:
— Ông ơi… ông nói năm nay sẽ ăn Tết với tụi con mà…

Vợ chồng chủ nhà mang hoa ra đặt bên nến, thắp cho lão một nén nhang. Ai đi ngang cũng dừng lại cúi đầu. Không ai biết rõ tên thật của ông, chỉ biết gọi thân mật: “Lão Hạc — người nhặt ve chai có tấm lòng vàng.”

Bên ngoài, gió vẫn thổi hun hút, nhưng dường như nhẹ nhàng hơn. Có lẽ ở nơi xa kia, Lão Hạc đang mỉm cười, trông thấy những người vô gia cư đêm ấy được ấm hơn trong hơi thở của lòng nhân ái – món quà Tết cuối cùng mà ông để lại cho đời.

Viết xong một ngày mùa đông cuối năm !

Alain Bảo Phán   12/27/2025